Hz. Muhammed’in (s.a.v.) İlk Hutbesi: Kalplere İnşa Edilen Bir Medeniyetin Başlangıcı

Tarihe her yönüyle baktığımda, bazı anlar vardır ki yalnızca bir sözle değil, bir ruhla şekillenir. İşte Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v.) Medine’ye hicretinden sonra okuduğu ilk hutbe de böyledir. O sadece bir konuşma değildi; bir medeniyetin, bir toplumsal inkılabın ve ahlaki uyanışın başlangıcıydı.

Ben her bu hutbeyi okuduğumda, sanki o kalabalığın arasında duruyor gibi hissederim. Gözlerim kapalı, kalbim açık bir şekilde onun mübarek sesini duyar gibi olurum. Ve düşünürüm: “Acaba bugün bizler onun o ilk hutbesinden ne kadar pay alabiliyoruz?” Bu yazımda sizlerle, o kutlu hutbenin atmosferini, mesajlarını ve günümüze düşen ışığını samimi bir dille paylaşmak istiyorum.

Yeni Bir Toplumun Temeli: Hicret Sonrası Medine

Hicretle birlikte Medine, yalnızca bir sığınak değil; yepyeni bir hayatın, bir İslam toplumunun merkezi haline gelmişti. Peygamberimiz (s.a.v.), Medineli Ensar’ın samimi kucaklayışıyla birlikte, Mekke’den gelen muhacirlerle yepyeni bir kardeşlik düzeni kurdu.

İşte bu yeni düzenin ilk adımı, o meşhur hutbeyle atıldı. Hz. Muhammed (s.a.v.), Kuba'da kısa bir süre kaldıktan sonra Medine'ye ulaştığında ilk olarak bir mescit inşa ettirdi: Mescid-i Nebevî. Bu mescid, yalnızca bir ibadet yeri değil; aynı zamanda eğitim, danışma ve toplumsal kararların alındığı bir merkez olacaktı. İşte ilk hutbe de bu ortamda, yeni bir toplumun kalbine umut olmak için okundu.

İlk Hutbenin Ana Temaları

Peygamberimiz’in (s.a.v.) ilk hutbesi, sade ama derin anlamlar taşıyan bir konuşmaydı. Her bir cümlesi, yeni doğmakta olan İslam toplumunun yol haritasını çiziyor, insanlara hayatlarını Allah rızasına göre nasıl şekillendireceklerini öğretiyordu.

1. Takva Üzerine İnşa Edilen Bir Hayat

Hutbenin merkezinde takva kavramı vardı. Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle diyordu:

“Ey insanlar! Ahiret azığını hazırlayın. Vallahi ölümden sonra ne bir özür kabul edilir ne de dönüş imkânı vardır…”

Bu sözler beni hep derinden etkiler. Çünkü bu dünyada bir yolcu olduğumuzu, esas yurdun ahiret olduğunu hatırlatır. Hz. Peygamber (s.a.v.), daha ilk hutbesinde bile, bize dünyanın geçici olduğunu, esas meselenin Allah’ın huzuruna yüz akıyla çıkmak olduğunu öğretiyordu.

2. Sadaka ve Sosyal Dayanışma

Hutbenin devamında infak, sadaka ve yardımlaşma üzerine önemli vurgular vardı:

“Sadaka veriniz! Gizli veya açık, elinizden geldiğince sadaka veriniz.”

İşte burada, sadece zenginlere değil, herkese hitap ediyor. Çünkü sadaka sadece mal vermek değildir; bir tebessüm, bir güzel söz, bir selam bile sadakadır. Peygamberimiz (s.a.v.), toplumu infakla eğitiyor, bireyler arasında sevgi, merhamet ve dayanışma köprüleri kuruyordu.

3. İyiliği Emretmek ve Kötülükten Sakındırmak

Peygamberimiz (s.a.v.), hutbesinde şu ifadelere de yer vermiştir:

“İyiliği emredin, kötülükten men edin ki Allah dualarınızı kabul etsin.”

Bu cümleyle bizlere yalnızca bireysel ahlak değil, toplumsal sorumluluk da yüklemiştir. Çünkü bir toplumda yanlışlara sessiz kalınırsa, o yanlış büyür. Bu yüzden, hutbe yalnızca bir uyarı değil, bir hareket çağrısıdır. “Sadece kendini değil, etrafını da kurtar” mesajıdır.

4. Allah’a Teslimiyet ve O’na Güven

Hutbe boyunca Peygamberimiz (s.a.v.), Allah’ın rahmetinden ve kudretinden sıkça bahsetmiştir. Kullara düşenin Allah’a güvenmek, O’na sığınmak ve O’nun emirlerine teslim olmak olduğunu hatırlatmıştır.

Ben bu bölümleri her okuduğumda, içimde bir huzur hissederim. Çünkü bilirim ki, insan yalnız değildir. Kendi acziyetini bilip Allah’a yöneldiğinde, her kapı aralanır, her zorluk kolaylaşır.

Bir Hutbenin Ardında Yatan Derinlik

Hz. Muhammed’in (s.a.v.) bu ilk hutbesi, sadece o an için değil; kıyamete kadar geçerli olacak bir ahlaki manifestodur. Burada:

• Tevhit inancı temele alınmıştır.

• Bireyler Allah’a karşı sorumluluklarıyla yüzleştirilmiştir.

• Toplum, yardımlaşma ve adalet ilkeleriyle bütünleştirilmiştir.

Ve bunların tümü, sade ama etkili bir dille yapılmıştır. Beni en çok etkileyen ise, bu hutbenin kalpleri yumuşatmasıdır. Çünkü o bir emir değil; bir davet, bir çağrı niteliğindedir.

Bugüne Düşen Mesajlar

Ben bu ilk hutbeyi her hatırladığımda, şunu kendime sorarım: “Bugün ben bu çağrıya ne kadar kulak veriyorum?”

• Takva ile mi yaşıyorum?

• Sadaka ve paylaşmayı hayatıma dahil ediyor muyum?

• İyiliği yaymak, kötülüğe karşı durmak gibi bir sorumluluk hissediyor muyum?

• Allah’a tam anlamıyla tevekkül edebiliyor muyum?

İşte Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ilk hutbesi, bana ve bizlere bu soruları tekrar tekrar hatırlatır. O hutbe, yalnızca tarihî bir belge değil; kalbimizi her gün yeniden inşa etmemiz için bir ilham kaynağıdır.

Son Söz

Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Medine’deki ilk hutbesiyle başlattığı bu toplumsal ve ahlaki dönüşüm, insanlık tarihinin en kutlu yolculuklarından birine dönüştü. Ve ben bu yolculuğun izinden gitmeye çalışan bir mümin olarak, her daim onun sözlerine kulak vermeye gayret ediyorum.

Eğer bizler de bugün, bu ilk hutbeyi sadece bir metin olarak değil; bir yaşam rehberi olarak görürsek, işte o zaman Hz. Muhammed’in (s.a.v.) kutlu mirasını gerçek anlamda yaşamış oluruz.

Rabbim bizlere o hutbenin ruhunu kavramayı, hayatımıza geçirmeyi ve o kutlu Nebî’nin yolundan sadakatle yürümeyi nasip eylesin.

Âmin.